مقاله
پنجشنبه, ۲۴ اسفند ۱۳۹۶ ساعت ۲۳:۳۷
استان هرمزگان به دلیل قرار گرفتن در منطقه حساس خلیج فارس و تنگه هرمز، نقش مهمی در حفاظت از مرزهای ایران و پیروزی انقلاب اسلامی داشته است. با آغاز تجاوز ناجوانمردانه دولت بعث عراق در آخرین روز شهریورماه 1359 به کشور، مردم دریا دل هرمزگان در کنار سایر هموطنان به دفاع از مرز و بوم خود، به خصوص مرزهای دریایی کشور برخاستند که در این مقاله به بررسی این موضوع پرداخته می شود
بررسی  نقش استان  هرمزگان در دوران دفاع مقدس

استان هرمزگان جنوبی‌ترین استان کشور عزیزمان (ایران)، از شمال و شمال شرقی با استان کرمان، از شرق با استان سیستان و بلوچستان، از شمال غربی و غرب با استانهای فارس و بوشهر همسایه بوده و جنوب آن را آبهای نیلگون خلیج فارس و دریای عمان به طول تقریبی 900 کیلومتر در برگرفته است. این استان با حدود 71193 کیلومتر مربع، از نظر وسعت هشتمین استان کشور و دارای 13 شهرستان ، 38 شهر، 38 بخش، 85 دهستان، 1727 آبادی دارای سکنه، 14 جزیره، 2 منطقه آزاد (قشم و کیش) و 3 منطقه ویژه می باشد. ابوموسی، بستک، بندرعباس، لنگه، پارسیان (گاوبندی)، جاسک، حاجی آباد، رودان، قشم، خمیر، سیریک، بشاگرد (بشکرد) و میناب از جمله شهرستانهای این استان می باشد.
شهرستان بندرعباس، مرکز استان هرمزگان در شمال تنگه هرمز واقع شده است. وسعت جغرافیایی این شهرستان 554/10121 کيلومتر مربع بوده و از شمال به شهرستان حاجی آباد، از شرق به شهرستانهای ميناب و رودان، از غرب به شهرستانهای بندر لنگه و بندر خمیر و از جنوب به خليج فارس و جزيره قشم محدود می باشد. شهرستان بندرعباس در حال حاضر دارای 4 بخش ، 5 کانون شهری (بندرعباس، تخت، قلعه قاضی، فین و تازیان پایین ) و 11 دهستان می باشد. نزديکترين شهر به بندرعباس، جزیره قشم با فاصله حدود 28 کيلومتر می باشد.
 
وقوع پیروزی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ ایران‌ در سال ۱۳۵۷، در منطقه خاورمیانه، تغییرات اساسی را به وجود آورد که مهم ترین آن شروع جنگ تحمیلی از سوی رژیم بعث عراق، علیه جمهوری اسلامی ایران بود. در آن سال ها که رئیس جمهورعراق یعنی صدام حسین، به دنبال توسعه قدرت خود در منطقه بود، به فکر براندازی دولت نوپای جمهوری اسلامی ایران برآمد. رژیم سرنگون شده بعث عراق در سال های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به محض مشاهده سقوط رژیم پهلوی و تضعیف موقعیت آمریکا در ایران، فرصت را برای یک حمله نظامی مناسب دید و دست به تحرکات مرزی زد و عنوان کرد که خوزستان جزیی از عراق است. به دنبال این ادعا، دولت عراق‌ در تاریخ 26/6/1359 با تسلیم‌ یادداشتی‌ رسمی‌ به‌ سفارت‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ در بغداد، اعلام‌ کرد که‌ اعلامیه‌ الجزایر و عهدنامه‌های‌ مربوط‌ به‌ مرز مشترک‌ و حسن‌ همجواری‌ و ۳ پروتکل‌ و پیوست‌های‌ آن‌ و دیگر موافقت‌نامه‌ها و یادداشت‌های‌ انضمامی‌ به‌ این‌ عهدنامه‌ را یک جا و یک‌ جانبه‌ فسخ‌ کرده‌ است‌.
پس از این اقدام، صدام حسین در مقابل دوربین های تلویزیون عراق، قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر را پاره کرد و در ۳۱ شهریور 1359 هواپیماهای اشغالگر بعثی عراقی، شهرهای خرمشهر و آبادان را بمب باران نمودند و بدین ترتیب جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق با به کارگیری توان نظامی و با عبور از مرزهای بین المللی و تجاوز به خاک سرزمین ایران آغاز شد. رژیم بعث عراق که فکر می کرد پیروز میدان است، به اشغال خرمشهر و محورهای جنوبی ایران پرداخت، اما پس از گذشت مدت زمان کوتاهی، رزمندگان دلیر ایرانی در پی فرمان بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی (ره)، با تمام قوا به مقابله با تجاوز اشغالگران پرداختند و توانستند، به ترتیب خرمشهر را در ۳ خرداد ۱۳۶۱، محورهای جنوب ایران را در ۲۳ تیر ۱۳۶۱ و منطقه سومار را در تاریخ ۹ مهر ۱۳۶۱ آزاد کنند و شهر مندلی عراق را به تصرف خود گیرند. تصرف خاک مندلی در عراق تنها بخش تصرفی توسط نیروهای ایرانی نبود، بلکه رزمندگان شجاع ایرانی در تاریخ ۹ آبان ۱۳۶۲، طبق یک برنامه ریزی دقیق نظامی تا نزدیکی بصره پیشروی کردند.
بررسی نقش استان هرمزگان در  دوران دفاع مقدس
در این جنگ تحمیلی، ارتش اشغالگر عراق، نه تنها به طور گسترده از جنگ افزارهای شیمیایی علیه کردهای سرزمین خود استفاده می کردند بلکه از این ادوات مرگبار بر مردم و نظامیان ایران نیز استفاده کردند. براساس برخی آمار منتشره، در طول جنگ، ارتش عراق با استفاده از سلاح‌های شیمیایی حدود ۱۰۰ هزار، مرد، زن و کودک را به قتل رساند. با تمام فراز و نشیب های موجود در تاریخ هشت ساله دفاع مقدس، سرانجام قطعنامه ۵۹۸ ، که هشتمین قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل از ابتدای تجاوز علنی رژیم بعثی عراق به سرزمین ایران به شمار می رفت، در تاریخ ۲۷ تیر ۱۳۶۷ با قبول جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسید. وقوع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، دومین رویداد مهم تاریخ معاصر ایران به شمار می رود. هرچند که، با تجاوز وحشیانه ارتش بعث عراق به سرزمین پهناور ایران خسارت های جانی و مالی فراوانی را در پی داشت ولی در عین حال، این رویداد به جهانیان نشان داد که ملت عیزی ایران در هر شرایط سختی حاضر به عقب نشینی از مقابل متجاوزان و ظالمان نخواهد بود و حضور گسترده و داوطلبانه اقشار مختلف مردم به ویژه کارگران و کارمندان بسیجی و جهادگران در کنار نیروهای سپاه، ارتش و نیروهای نظامی و انتظامی در میدان جنگ 8 ساله تحمیلی عراق علیه ایران، خود محکم ترین سند این ادعا است.
مردم مسلمان و انقلابی هرمزگان نیز در دوره حکومت پهلوی در کنار روحانیت مبارز به مخالفت با اقدامات استبدادی و ضد مذهبی پهلوی و عاملان آن ها در شهرستان، پرداختند. با شروع نهضت امام خمینی (ره) در 15 خرداد سال 1342 و بعد ها با همه گیر شدن این نهضت به دیگر نقاط کشور و با اوج گرفتن انقلاب اسلامی در سال 1356 و 1357 به کمک دانشجویان و روحانیون، نوارها و عکس ها و اعلامیه های حضرت امام خمینی (ره) به شهرهای این استان می رسید که باعث آگاهی مردم و آغازگر تظاهرات علیه حکومت استبدادی پهلوی گردید. این استان و جزایر آن به دلیل قرار گرفتن در منطقه حساس خلیج فارس و تنگه هرمز، نقش مهمی در حفاظت از مرزهای ایران و پیروزی انقلاب اسلامی داشته است. با آغاز تجاوز ناجوانمردانه دولت بعث عراق در آخرین روز شهریورماه 1359 به کشور، مردم دریا دل هرمزگان در کنار سایر هموطنان به دفاع از مرز و بوم خود، به خصوص مرزهای دریایی کشور برخاستند. در همان روزهای نخست جنگ، نیروهای مسلح مستقر در استان در جبهه نبرد حق علیه باطل حضور یافتند. در مدت کوتاهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به همراهی نیروهای داوطلب بسیجی اقدام به تشکیل واحدهای مهم نظامی در قالب لشکر ثارالله و گردان 422 در بسیاری از عملیات های آفندی، نقش بسیار مهمی داشتند.
در یک نگاه کلی باید یادآور شد استان هرمزگان و استان همجوار مانند کرمان تأمین کننده نیروی عملیاتی لشکر 41 ثارالله بوده اند و هر کجا این لشکر حضور یا عملیاتی داشته است، مردان این خطه نیز در پیشبرد اهداف این لشکر نقش های کلیدی داشته اند. عملیات هایی چون طریق القدس، فتح المبین، کربلای 4، کربلای 5، والفجر 8 ، بیت المقدس و غیره. در جنگ تحمیلی نیز در تمام عملیات های دریایی که شامل تأمین نیروی غواص، ناخدای شناورهای سبک و سنگین، قایق های تندرو، رزمنده های متخصص دریایی، همه نیروهای رزمنده این استان نقش محوری را بر عهده داشته اند. اگر به خاطرات و محل شهادت این شهیدان مراجعه کنیم با نام عملیات های بزرگی چون خیبر، فتح المبین، طریق القدس، والفجر 8 ، کربلای 4 و کربلای 5 و مناطق جنگی زیادی از جمله پاسگاه زید، خرمشهر، سکوهای نفتی، جزایر خارک، شرق دجله، زبیدات، بستان، دشت عباس، کرخه نور، چزابه، ام الرصاص، الصخره، شط علی و جزیره مجنون، در جنوب گرفته تا مناطق غرب چون مریوان، قصر شیرین و سقز روبه رو می شویم .
با آغاز جنگ تحمیلی در سال 1359 و تخریب و تهدید دروازه ورودی کشور که تا آن زمان آبادان و خرمشهر بودند، نگاه دولتمردان به استان هرمزگان معطوف شد و اسکله های شهید باهنر و شهید رجایی بندرعباس امر حیاتی واردات و صادرات کشور را بر عهده گرفتند و بدین ترتیب به نقش استان هرمزگان در اقتصاد کشور و پشتیبانی جنگ بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. جوانان غیور استان که بخشی از جمعیت 700 هزار نفری را تشکیل می دادند، همانند دیگر جوانان سراسر کشور با حضور در جبهه ها به دفاع از کیان مقدس اسلام پرداختند. اولین گروه دلاوران سپاه از استان هرمزگان به فرماندهی سردار شهید حسن ذاکری، عضو شورای فرماندهی سپاه بندرعباس به جبهه های نبرد اعزام شدند و همپای سایر رزمندگان اسلام به نبرد با  بعثی های عراق پرداختند و شهادت سردار شهید حسن ذاکری در تاریخ 23/8/1359 خود نشان از حضور مردم استان از همان ابتدای حمله عراق به خاک مقدس جمهوری اسلامی ایران می باشد. در طول 8 سال دفاع مقدس، کاروان های بسیاری از رزمندگان با نام های مختلف از جمله سپاهیان محمد (ص) و لشکریان صاحب الزمان (عج) از استان عازم جبهه ها شدند. لشکر 41 ثارالله از لشکرهای سر افراز سپاه اسلام بود که یاد حضور دلیر مردان استان هرمزگان را برای همیشه با خود دارد.

بررسی نقش استان هرمزگان در  دوران دفاع مقدس

رزمندگان استان هرمزگان در واحدهای اطلاعات عملیات، تخریب، یگان دریایی و گردانهای رزمی لشکر 41 ثارالله نقش به سزایی داشتند. واحد تخریب گردان 422 و اطلاعات لشکر، حماسه سرداران بزرگی چون اسحاق اسطحی و غلام آبسینه را از یاد نمی برد. علاوه بر لشکر 41 ثارالله و منطقه یکم دریایی سپاه که رزمندگان استان در آن حضور فعال و مستمر داشتند، می توان به لشکر 19 فجر، لشکر امام حسین (ع) و تیپ 33 المهدی نیز اشاره کرد که گواه این مدعا، سرداران شهید محمد رضایی و عبدالمجید عراقی زاده می باشند. جزیره تاریخی و کوچک هرمز که در دنیا به دلیل حضور استعمارگران اروپایی در این جزیره شناخته شده می باشد با فرماندهی شهید والا مقام سردار موسی درویشی (فرمانده سپاه هرمز) که نقش تعیین کننده را در بسیج دریادلان هرمزی  داشت، باعث افتخار استان و حتی کشور شد. جزیره هرمز با 39 شهید به نسبت جمعیت اش دارای بیشترین شهید در سطح کشور است. تعدادی از شهدای این جزیره جزء سرداران جنگ تحمیلی محسوب می شوند. شهادت یک درصد از جمعیت این جزیره که4 برابر متوسط شهدای کشور است دلیل بر این سخن می باشد. گشوده شدن جبهه جنگ دریایی بواسطه حضور قلدرمآبانه آمریکا در خلیج فارس، می طلبید که رزمندگان اسلام در دفاع از آبهای نیلگون خلیج فارس همانند دفاع از بقیه خاک مقدس میهن، دلاورانه ایستادگی نمایند که خط مقدم این جبهه، استان هرمزگان بود. نمایان ترین صحنه درگیری جنگ دریایی سقوط هلی کوپتر آمریکایی در قعر آبهای خلیج فارس بود که قهرمانان این حماسه بزرگ شهیدان والامقام اسحاق دارا و اسداله رئیسی بودند.
 

بررسی نقش استان هرمزگان در  دوران دفاع مقدس
هرمزگان علاوه بر تأمین نیروی تخصصی گردان های مختلف لشکر 41 ثارالله اعم از فرماندهان ارشد، تیربارچی ها، ناخداها، تخریبچی ها و رزمندگان تک تیرانداز به تامین نیروی دیگر لشکرها نیز کمک کرده است. این همکاری هم در تأمین نیروی عادی و هم در تکمیل و تأمین افراد متخصص در امور دریایی، غواصی، اسکله سازی، شناورها و غیره بوده است. این مهم علاوه بر حفظ و صیانت از منطقه استراتژیک خلیج فارس و جزایر 14 گانه آن و تنگه مهم هرمز صورت می گرفته است. هرمزگان به تبع حضور فیزیکی بر تنگه هرمز و تردد ناوگان مسلح آمریکا به عنوان گلوگاه اقتصادی، در زمان جنگ تحمیلی از کارنامه درخشانی در دوران جنگ برخوردار است. قایق های تندرو که دریا را برای دشمنان ایران اسلامی نا امن کرده بودند، نمونه ای از حضور پر رنگ نیروهای استان در جنگ است. این نیروها با قایق های توپ دار ولی کوچک خود ناوهای جنگی دشمن را هدف قرار می دادند. عملیات والفجر8 ، عملیات های مربوط به فاو، یادآور حضور مؤثر جوانان هرمزگانی است.

بررسی نقش استان هرمزگان در  دوران دفاع مقدس
در این بین ستاد پشتیبانی جنگ جهاد سازندگی هرمزگان با داشتن یک گردان در منطقه عملیاتی جنوب (فاو) و یک گردان در منطقه خلیج فارس (جزیره هرمز) و با اعزام 3940 نفر نیروی جهادی و مردمی نقش عظیمی را در 8 سال دفاع مقدس ایفا نموده است. جهاد سازندگی هرمزگان، این سنگر سازان بی سنگر، پابه پای رزمندگان اسلام در جنگ مشارکت فعال داشتند. آنها با دستگاههای لودر و بولدوزر و دیگر امکانات، اقدام به احداث خاکریز عملیاتی و جاده می نمودند. اقدامات پشتیبانی این ستاد شامل؛ اعزام پزشک 40 نفر ، ارسال 5300000 ریال وجه نقد، اعزام ماشین آلات 57 دستگاه، ارسال قطعات یدکی 6097 قطعه، ارسال قایق موتوری 19 دستگاه، ارسال تانکر آب 24 دستگاه، ارسال گونی خالی 36598 عدد، ارسال رادیو ضبط و تلویزیون 192 دستگاه، ارسال جواهر آلات 2510 قطعه، ارسال کولر گازی 40 دستگاه ، البسه و پوشاک 7500 دست، ارسال خرما 59 تن، ارسال میوه و تره بار650 تن، ارسال خوار و بار و نان 54 تن، ارسال شربت و آبلیمو 46500قوطی، ارسال برنج 25 تن می باشد.  استان هرمزگان در دفاع مقدس با تقدیم بیش از 3792 شهید، جاویدالاثر و تعداد زیادی جانباز در راه پاسداری از نظام جمهوری اسلامی، بخشی از دین خود را نسبت به انقلاب ادا نموده است. در 8 سال دفاع مقدس هر کس، هر چه در توان داشت به کار گرفت تا اسلام زنده بماند. در این میان ادارات مختلف، نهادها، ارگانها ، بسیج، سپاه، ارتش، نیروی انتظامی و جهاد کشاورزی (سازندگی)، همه و همه در جنگ حاضر شدند و ارگانهایی مستقر در بندرعباس همچون اداره راه، کشتیرانی، پایانه مسافربری، پایانه حمل بار و دیگر ارگانها نیز در حد توان خود هم گام با مردم شریف ایران اسلامی در این جنگ تحمیلی به یاری رزمندگان اسلام شتافتند و توانستند در این راه برگهای زرینی به تاریخ مقاومت این استان مبارز بیافزایند. این گوشه ای از حضور فعالانه این ارگانها در جنگ تحمیلی بود.

منابع و ماخذ: فرهنگ اعلام شهدای استان هرمزگان، کتاب خدمتگزاران آسمانی

برچسب ها
نام:
ایمیل:
* نظر:
مطالب برگزیده استان ها
عکس
تازه های نشر
اخبار برگزیده