توسعه و پیشرفت کشور با حضور موثر نخبگان محقق می شود
نوید شاهد هرمزگان: دکتر صمد حمزه ای فرزند شهید حسین حمزه ای، رئیس مرکز اقیانوس شناسی خلیج فارس در استان هرمزگان از نخبگان علمی و موفق شاهد استان هرمزگان است که توانسته با تلاش و پشتکار خودش به عنوان یکی از فرزندان شاهد و نخبه افتخار آفرین این استان باشد. در ادامه گفتگوی اختصاصی پایگاه خبری نوید شاهد هرمزگان با این نخبه علمی برای علاقمندان منتشر میشود.
نوید شاهد هرمزگان: ابتدا خودتان را برای مخاطبین بیشتر معرفی کنید؟
دکتر حمزه ئی: صمد حمزه ئی فرزند شهید حسین حمزه ئی، دارای مدرک دکترای تخصصی فیزیک دریا از واحد علوم و تحقیقات تهران دانشگاه آزاد اسلامی و دکترای هواشناسی از دانشگاه هرمزگان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، در حال حاضر رئیس مرکز اقیانوس شناسی خلیج فارس در استان هرمزگان هستم و در زمینه های اقیانوسی، دریایی و سواحل فعالیت علمی و تحقیقاتی انجام می دهم.
نوید شاهد هرمزگان: درخصوص پدرتان و خاطراتی که از ایشان به یاد دارید به مخاطبان بیان کنید.
دکتر حمزه ئی: پدرم سال 65 در دوران دفاع مقدس به شهادت رسیده است. آن زمان کوچک بودم و هنوز مدرسه نمی رفتم. خاطرات خیلی زیادی از ایشان یه یاد ندارم اما در خاطرم مانده زمانی که می خواست به جبهه اعزام شود از همه ما خداحافظی کرد و رفت. بعد که خبر شهادتش را آوردند باز هم کوچک بودم و هنوز درک درستی از این موضوع را نداشتم. پیکر پدرم را در زادگاهش واقع در روستای سلرد از توابع دهستان سیاهو شهرستان بندرعباس به خاک سپردند.
نوید شاهد هرمزگان: از دوران مدرسه و تحصیل تان بیشتر توضیح دهید.
دکتر حمزه ئی: دوران دبستان و راهنمایی را در مدرسه شاهد گذراندم. دبیرستان را هم در مدرسه ابن سینا بندرعباس سپری کردم، مدرک کارشناسی خودم را از دانشگاه هرمزگان گرفتم، کارشناسی ارشد را در رشته فیزیک دریا در دانشگاه علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران گرفتم و مدرک دکترا را در همان دانشگاه در رشته فیزیک دریا اخذ کردم و مجددا در دانشگاه هرمزگان برای مدرک دکترای هواشناسی پذیرفته شدم.
در دوران تحصیلی ام در مدرسه و دانشگاه همیشه جزو شاگردان خوب بودم. علاقه زیادی به فعالیت های پژوهشی داشتم و از مقطع کارشناسی ارشد شروع به نوشتن مقاله کردم و در دوران دکترا مقاله ام با عنوان "همرفت پخش دوگانه در تنگه هرمز" در هشتمین سمینار علوم و فنون دریایی به عنوان مقاله برتر کشور انتخاب شد. فعالیت در زمینه نوشتن مقالات متعدد ISI، ISC و شرکت در کنفرانس های بین المللی و داخلی را از دوره کارشناسی ارشد شروع کردم. در ابتدا عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد شدم و همزمان رئیس واحد علوم و تحقیقات هرمزگان دانشگاه آزاد هم بودم. بعد از آن رئیس دانشگاه پیام نور استان هرمزگان شدم. بعد از یک دوره سه ساله به دلیل علاقه ای که به فعالیت در رشته تحصیلی ام داشتم عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی شدم و بعد از مدت کوتاهی رئیس مرکز اقیانوس شناسی خلیج فارس استان هرمزگان شدم. در حال حاضر در این مجموعه یک کشتی اقیانوس پیمای تحقیقاتی به نام کاوشگر خلیج فارس داریم که تنها کشتی تحقیقاتی کشور است و کارش هم فعالیت های علمی و پژوهشی در دریاهای پیرامونی و اقیانوس هند است که گشت های تحقیقاتی به صورت مداوم و سالیانه در این نواحی انجام می دهد. مرکز اقیانوس شناسی خلیج فارس هرمزگان در حال حاضر 5 عضو هیئت علمی دارد ولی در مجموع درگشت های تحقیقاتی با ۱۵ عضو هیئت علمی و کارشناس علوم دریایی شرکت می کنیم. کشتی ما 13 خدمه دارد که کارهای لجستیکی کشتی را انجام می دهد. این کشتی تنها کشتی کشور است که برای فعالیت های پژوهشی طراحی شده است و با توان متخصصین داخلی طراحی و ساخته شده و بروزترین دستگاه های اندازه گیری بر روی این کشتی نصب شده است که برای اندازه گیری در دریاها و اقیانوس ها کاربرد دارد. یکی از قابلیت‌های این کشتی تحقیقاتی این است که می تواند به مدت 45 روز در دریا و اقیانوس بدون نیاز به ارتباط با خشکی فعالیت پژوهشی و علمی انجام دهد.
ضعفی که کشور ما در علوم دریایی داشت این بود که بیشتر فعالیت های اقتصادی، پژوهشی و حتی جمعیت کشور در قسمت مرکزی متمرکز بود و نواحی ساحلی و مخصوصا دریاهای جنوب کار فعالیت خاصی انجام نشده بود. حتی مقام معظم رهبری هم دستوراتی را ابلاغ کردند که باید بخشی از جمعیت، فعالیت و اقتصاد کشور به سواحل جنوبی مخصوصا سواحل مکران منتقل شود. این بود که در سطح عالی کشور و نظام تصمیم گرفته شد مباحث مربوط به سرمایه گذاری، پژوهش و فعالیت های مردمی و جمعیت کشور به بخش هایی از سواحل جنوبی کشور منتقل شود که مزیت های اقتصادی و صنعتی زیادی دارد. برای اینکه بتوانیم این کار را به خوبی انجام دهیم لازم است که داده ها و اطلاعات کافی در زمینه سواحل و دریاها داشته باشیم تا به اقتصاد و صنعت پایدار در آن ناحیه برسیم، یکی از اهدافی که برای این کشتی طراحی شد این بود که به فعالیت های کشور در اقیانوس ها و دریاها کمک کند .
می دانیم که علم، دانش و پژوهش یکی از ابزارها و مولفه های مهم قدرت در دنیا است. خیلی از کشورهایی که رقیب ما هستند از سال ها پیش در اقیانوسها، دریاها و نواحی مانند قطب جنوب و شمال فعالیت های اکتشافی، تحقیقاتی و پژوهش را انجام می دهند. این کشتی شروعی برای این فعالیتها بود. ان شااله بتوانیم کشتی های تحقیقاتی بعدی را هم بسازیم تا اقیانوس ها و دریاها حرکت کنند و ما از داده ها و اطلاعاتی که این کشتی ها بدست می آورند بتوانیم استفاده کنیم. در زمینه دریاها می توان گفت هر یک ریال یا یک دلاری که سرمایه گذاری می شود هزار برابر آن عایدی اقتصادی می توان دریافت کرد. به عنوان مثال اگر یک دلار برای پژوهش در موضوع دریا هزینه شود از منابعی که در زمینه های شیلاتی، نفتی، معادن و منابع دیگر به دست می آید هزار برابر عایدی به دست می آید. متاسفانه در این زمینه ما عقب ماندگی داشتیم که این عقب ماندگی الحمدلله با تدبیر مقام معظم رهبری و توصیه های مدبرانه ای که ایشان برای پژوهش دریا محور و حضور در دریاها داشتند دارد رفع می شود. ان شاااله در سال های بعد این فعالیت ها اضافه شود و تعداد محققین ما در حوزه اقیانوس ها، دریاها و سواحل اضافه شود و ما بتوانیم فعالیت های بیشتری را در این زمینه ها داشته باشیم. در حال حاضر وضعیت ما به نسبت بقیه کشورهای منطقه حوزه خلیج فارس خیلی خوب است. هنوز خیلی از این کشورها از خودشان کشتی تحقیقاتی ندارند و برای فعالیت هایشان از کشتی های کشورهای غربی و محققین غربی استفاده می کنند، اما ما خودمان به این توانمندی رسیده ایم و خودمان این مسیر را بدون کمک هیچ کشوری البته با ارتباط با همه کشورهایی که در حوزه دریایی فعالیت دارند به پیش برده ایم و در این زمینه موفق هم هستیم.
تحریم ها هم خیلی تاثیر گذاشته البته یک سری از ابزارها که برای اندازه گیری نیاز داریم خیلی از کشورها به ما نمی فروشند. محققین ما خیلی از این ابزارها را خودشان طراحی کردند. الان هم بساری از دستگاه ها را همکاران ما مشابه اش را طراحی و تولید می کنند و استفاده هم می کنیم. در خصوص همین کشتی کاوشگر خلیج فارس قرار بود که با همکاری ایتالیایی ها مطابق طرح مشابه کشتی آن ها را بسازیم و تا یک مراحلی که کشور تحریم نبود استقبال کردند اما بعد از تحریم متاسفانه نقشه ها را در اختیار ما قرار ندادند و طراحی کشتی هم داخلی انجام شد، بر روی این کشتی 4 آزمایشگاه داریم که در آن فعالیتهای آزمایشی فیزیک ،شیمی ،زمین شناسی ، زیست شناسی و دریافت داده های ماهواره ای انجام می شود، یک کشتی مجهز و تمام عیار برای فعالیت های دریایی است. در حوزه دریاها و اقیانوس ها نقشه راهی که کشور ترسیم کرده مسیر رو به جلو و رشد است، البته لازم است حمایت ها بیشتر شود که افراد با امکانات بیشتری بتوانند فعالیتهای تحقیقی انجام دهند که ما بتوانیم از عایدی آنها هم استفاده کنیم. اگر ما نتوانیم نخبه های خودمان را در داخل کشور برای فعایتهایمان جذب کنیم، خیلی از کشورها در کمین نشسته اند که نیروهای متخصص ما را ببرند و در کشورهای خودشان استفاده کنند.
در موضوع دریاها، اقیانوس ها و سواحل هنوز جا برای کار زیاد است به این علت که ما هم با پدیده های طبیعی سر و کار داریم و هم با مسایل زیست محیطی که به دلیل توسعه ای که در این بخش اتفاق می افتد سروکار داریم. هنوز خیلی از منابع ما در حوزه دریاها و اقیانوس ها دست نخورده باقی مانده و ما هنوز عملا اقدامی که بتوانیم در این زمینه فعالیت کنیم انجام ندادیم . به جرات می توانم بگویم ظرفیت ها یپنهان ما از ظرفیت های پیدای ما که داریم استفاده می کنیم بیشتر است که لازم است این زمینه ها را فعال کنیم. در حوزه بیوتکنولوژی دریا یا زیست فن آوری دریایی هنوز خیلی راه داریم و هنوز اول راه هستیم و زمینه ای است که ارزش افزوده بالایی در کشور دارد و محققین لازم است، بیایند در این زمینه ها فعالیت های تحقیقاتی انجام دهند و بعد سرمایه گذاران از فعالیت های تحقیقاتی حمایت کنند و در نهایت از این فعالیت ها محصول تولید شود. در این زمینه در کشور جهش هایی دارد اتفاق می افتد که اگر خوشبین باشیم آینده قطعا در این زمینه به نتایج مناسبی خواهیم رسید. در زمینه شیلات به نوعی می شود گفت ظرفیت دریایی ما رو به پایان است و ما اگر بخواهیم بیشتر از ظرفیت های شیلاتی استفاده کنیم عملا دچار کمبود منابع در حوزه شیلات خواهیم شد و باید روش های جایگزین برای مردم را احیا کنیم به عنوان مثال ظرفیت های خودمان را در زمینه آبزی پروری افزایش دهیم (رها سازی لارو در دریا، تولیدات مزارع پرورش ماهی و میگو در دریا و در ساحل را افزایش دهیم تا منابع ما تمام نشود. در زمینه صنایع دریایی گام های بلندی در کشور برداشته شده است، مخصوصا در حوزه نفت. اما در زمینه های دیگر مغفول مانده مانند معادن دریایی که ما فعالیت چندانی نداشتیم. جدیدا موضوع آب شرین کن ها جدی شده و استفاده از آنها می تواند کمبود منابع آب را جبران کند، ولی رعایت الزامات زیست محیطی موضوع بسیار مهمی است که لازم است قبل از نصب این آب شرین کن مطالعات زیست محیطی در این زمینه انجام شود. خیلی از طرح هایی که در کشور انجام می شود جایابی مناسبی انجام نشده است. محققین در این زمینه باید فعالیت انجام دهند و کمک کنند که کشور در ریل و مسیر درست در حوزه سواحل و دریا حرکت کند. بخش عمده ای از نیازهای کشور که رفع می شود موضوع توسعه پایدار و الزامات زیست محیطی هم در کنارش هم رعایت خواهد شد و در نهایت برای آیندگان ایجاد مشکل نخواهد شد و اگر غیر از این باشد، این حرکت پایدار و مناسبی برای کشور نخواهد بود. تاکید مقام معظم رهبری هم همین بوده که در حوزه دریا فعالیت و کار کنیم و برای آن وقت بگذاریم و در حوزه توسعه دریامحور فعالیتها پایدار باشد. این فقط و فقط با پژوهش و حضور موثر نخبگان ،محققان و دانشگاهیان محقق می شود. در مجموعه ما یک بخشی از این کارها انجام می شود و با جذب نیروی انسانی بیشتر فعالیت ما هم بیشتر می شود و فعالیت و پژوهش دریایی ما را از محدودیت بسیاری از منابع ما که پایان پذیر است نجات خواهد داد.
نوید شاهد هرمزگان: نقش نخبگان ایثار و شهادت در رسیدن به اهداف گام دوم انقلاب چگونه است؟
دکتر حمزه ئی: نقشه راهی که مقام معظم رهبری در گام دوم انقلاب برای کشور طراحی نمودند و به دستگاه ها و ارگان های مختلف ابلاغ کردند نقشه کاملی است که اگر مطابق آن حرکت شود قطعا کشور شتاب بیشتری به سمت توسعه و پیشرفت خواهد گرفت. نقش نخبگان ایثارگر و فرزندان شهدا می تواند از دو جهت نقش محوری باشد. یکی این که خانواده های شهدا و ایثارگران به نوعی صاحبان این انقلاب و کشور هستند و صاحبان این کشور هیچ وقت به اهداف و ایده های آن خیانت نمی کنند و همیشه در این راستا به گونه ای پیش خواهند رفت که به عزت و اقتدار کشور اضافه شود، از سویی دیگر در عرصه های مختلف انگیزه ای که در قشر نخبگان ایثارگر وجود دارد بیشتر است و آنان در دوران انقلاب، جنگ تحمیلی و شرایط حساس همیشه حضور داشته اند و این حضور موثر و همراه با دانش می تواند به نوعی راه گشای مناسبی در گام دوم انقلاب برای کشور باشد.
نوید شاهد هرمزگان: چطور می شود به کمک نخبگان علمی در جنگ اقتصادی و تحریم های ناجوانمردانه دشمن و ایادی استکبار پیروز شد؟
دکتر حمزه ئی: تحریم هایی که بصورت ظالمانه از ابتدای انقلاب تاکنون چه قبل از جنگ تحمیلی، چه زمان جنگ و بعد از جنگ از سوی کشورهای متخاصم بر کشور ما تحمیل شده است که اگر کشور دیگری بود از پا می افتاد و فلج می شد، هر سال با رنگ و بوی جدیدتر و با امکانات بیشتر انجام می شود. در یک شرایط زمانی می خواستند از طریق جنگ کشور را از پا درآورد که موفق نشدند. در دوره ای دیگر به نوعی تحریم های اقتصادی و قطعات و فناوری مورد نیاز کشور را دریغ داشتند که متخصصان داخلی به آن توانمندی رسیدند و خودکفایی ایجاد شد. الان هم حدود یک تا دو دهه است که هم تحریم اقتصادی و هم جنگی که عمدتا به صورت فرهنگی است از طریق ماهواره ها و فضای مجازی با شدید ترین صورت ممکن به کشور ما تحمیل شده است. در صورتی می شود جلوی این تحریم ها و تهاجم فرهنگی ایستاد و مقاومت نمود که یک همراهی و همسویی از طرف مردم، نخبگان و مخصوصا کسانی که خودشان بانیان این انقلاب و کشور بودند صورت پذیرد، خوشبختانه این کار دارد صورت می گیرد، در زمینه های مختلف اگر ما همچنان ایستاده ایم و به جلو پیش می رویم و موفق هستیم یکی از دلایل آن همین ایستادگی ایثارگرانه مردم، ایثارگران و خانواده معظم شهدا و رزمندگان است که حضور فعالانه در کشور دارند.
نوید شاهد هرمزگان: برای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه چه اقداماتی باید انجام شود؟
دکتر حمزه ئی: بخشی از این اقدامات مسئولان در حوزه های مختلف دارند انجام می دهند، اما نقش ایثارگران و خانواده معظم شهدا در این زمینه نقش محوری است از این جهت که جامعه، نگاه ویژه ای نسبت به این قشر دارد که ایثار کرده اند. می توان گفت نگاه جامعه به این قشر یک نگاه کلیدی است و این قشر اگر از مسیر خودش منحرف شود، قطعا سبب می شود که افراد جامعه به نوعی نگاه نامناسبی نسبت به انقلاب و نظام داشته باشند. در حال حاضر خوشبختانه قشر ایثارگر ما پای انقلاب ایستاده اند و به نوعی مباحث فرهنگی کشور که باید خیلی از دستگاه های فرهنگی انجام دهند را به پیش می برند. حضور موثر خانواده های معظم شهدا و ایثارگران در جامعه تاکنون راه گشا بوده است و روش، خط مشی و سبک زندگی ایثارگران هم در ترویج فرهنگ ارزشی ایثار و شهادت تاثیر گذار بوده است. اینکه انقلاب چهل و اندی سال با همه هجمه ها، فشارها و توطئه هایی که بوده، به راحتی توانسته است آنها را پشت سر بگذارد، بخشی از آن به خاطر همین حضور موثر ایثارگران در عرصه های مختلف مخصوصا در مباحث فرهنگی، اجتماعی و دیگر حوزه ها که مورد نیاز کشور بوده است. هر جا که نیازی در جامعه بوده قشر ایثارگران جزو اولین هایی بودند که آنجا حضور داشته اند. حضور فعال و موثر در راستای کمک به پیشرفت کشور و حفظ نظام و ماهیت جمهوری اسلامی ایران داشته اند.
نوید شاهد هرمزگان: درخصوص نقش شهدا و الگو گرفتن از آنها در زندگی تان از کودکی تاکنون بفرمایید.
دکتر حمزه ئی: من هم در زندگی به نوعی این روحیه تلاش و کوشش را مدیون شنیدن خاطرات حماسه آفرین شهدا هستم. وقتی که خاطرات آنها را می شنیدم و می دیدم اشتیاقم برای اینکه بتوانم کار مثبت و مفیدی برای کشور انجام دهم، بیشتر می شد و این اشتیاق در زندگی من نقش موثری داشت تا در زمینه های علمی و فرهنگی حرکت کنم و در این مسیر گام بردارم.
نوید شاهد هرمزگان: یک جمله تقدیم به شهدا کنید.
دکتر حمزه ئی: شهدا با سربلندی رفتند اما ما با شرمندگی ماندیم، ان شاالله یک روزی برسد که ما هم در برابر شهدا سربلند باشیم.
نوید شاهد هرمزگان: در آخر اگر صحبت یا مطلبی هست بفرمایید.
دکتر حمزه ئی: موضوعی اول این است که بسیاری از رزمندگان، جانبازان و خانواده معظم شهدا در موضوع معیشت و زندگی شان دچار مشکل هستند و پایین تر از بقیه افراد جامعه هستند، سختی هایی که بر این عزیزان می گذرد چند برابر افراد عادی است. آنها یا عضوی از بدنشان را از دست داده اند یا شهید داده اند، لازم است رسیدگی به این عزیزان بیشتر شود. هرچند که هیچ چشمداشتی ندارند و پای این نظام و انقلاب همچنان خواهند ایستاد، اما به عنوان یک وظیفه، مسئولان برای کاهش درد و رنج این عزیزان کمک و همراهی کنند. موضوع دیگری که وجود دارد این است که مردم ما ثابت کرده اند که پای این انقلاب و نظام ایستاده اند و در زمینه های مختلف به کشور کمک کرده اند، هر جا هر اتفاقی افتاد این مردم و مخصوصا ایثارگران ایستادند و حمایت کردند، وقت آن است که مسئولان هم، گام به گام همراه مردم مشکلات معیشتی، اقتصادی و اجتماعی را با همت بلند و خردجمعی حل کنند تا به چشم اندازهایی که مقام معظم رهبری (مدظله العالی) برای کشور در گام دوم انقلاب طراحی و ترسیم کرده اند برسیم و یک کشور پیشرفته، مرفه، دارای تکنولوژی و پیشرو در امور مختلف در منطقه و دنیا بسازیم. فکر می کنم با همت، همدلی و همسویی مسئولان و نخبگان و مردم امکان پذیر خواهد بود. فراموش نکنیم که برای سربلندی و سرافرازی این کشور خون های زیادی ریخته شده است و جانفشانی ها شده است. ما باید پاسدار مناسبی برای این خون ها و جانفشانی ها باشیم و از هر کاری که می توانیم در راستای اعتلا و بزرگی و سربلندی مردم و سرزمین مان انجام دهیم کوتاهی نکنیم.
گفتگو از ناکوئی
اسفند1399
