آسیب‌شناسی نقش تاریخ شفاهی در ترویج فرهنگ ایثار

پژوهشگران: رضا ولی‌پور - اسماعیل نوشاد

چکیده
این مقاله بر آن است تا معضلات تاریخ شفاهی را در زمینه‌ی انتقال مفاهیم و مقولاتی، مانند ایثار و شهادت برای نسل حاضر شرح دهد. معضلات فرایند انتقال مفاهیم مذکور از چند بُعد قابل بررسی است:
بُعد اول، مفهوم واژه‌ی ایثار است که تعریف و بازتعریف آن برای نسل دوره‌ی جنگ و نسل حاضر چه تفاوت‌های مفهومی داشته و دارد و آیا اساساً مفهوم ایثار، چارچوب مفهومی روشن نزد رزمندگان داشته و چه میزان از این چارچوب مفهومی تحت‌ تأثیر فیلم‌های سینمایی و مستندهای تلویزیونی مرتبط با جنگ تحمیلی شکل گرفته است؟
بُعد دوم، مرتبط با روش تاریخ شفاهی است که وجود مصاحبه‌گر و مصاحبه‌شونده در آن ضروری است. گفتمانی که مصاحبه‌گر از طریق آن از یک رزمنده سؤال می‌پرسد، نقش تعیین‌کننده‌ای در ماهیت مصاحبه دارد.
بُعد سوم، تفاوت گفتمان فرهنگی ‌ـ اجتماعی دهه‌ی شصت با دهه‌ی فعلی است. به عبارت بهتر، گفتمانی که در آن ایده‌ای، مانند ایثار ساخته و تعریف می‌شود به میزان زیادی متأثر از ذهنیت اسطوره‌ای و آرمان‌گرایانه‌ی جامعه است، در صورتی که گفتمان فرهنگی حاکم بر نسل جوانان کنونی غیرآرمان‌گرایانه است. (اگرچه روایت‌های رسمی خلاف این امر را ادعا می‌کنند).
در این مقاله سعی بر این است تا با رویکردی تاریخی و روان‌شناختی، مقوله‌ی ایثار و معضلات تاریخ شفاهی در حوزه‌ی ترویج فرهنگ ایثار در چارچوب ابعاد یادشده، بررسی شود.

کلیدواژه‌ها: مفهوم ایثار، تاریخ‌شفاهی، سنت شفاهی، رویکرد معرفت‌شناسانه، رویکرد ایدئولوژیک، ترویج مفهوم ایثار، گفتمان ایثار و شهادت

دریافت متن کامل مقاله اینجا